“Ik heb zeven vrouwen, zes van mijzelf en één van een ander”, zei Hendrik, een wat oudere klant van mij eens, trots als hij was op zijn zes dochters. Misschien vraagt u zich af waarom ik u dit vertel. Maar het feit dat Hendrik geen zoons had, zou hem uiteindelijk een hoger pensioen opleveren.
De hoogte van het pensioen is namelijk maar deels het gevolg van bewuste financiële keuzes. Ongemerkt hebben tal van gebeurtenissen in een mensenleven effect op de hoogte van het pensioen. Om te beginnen het werk. Wie in loondienst werkt, bouwt meestal (niet altijd) pensioen op via de werkgever. De pensioenregeling is bij de ene werkgever een stuk royaler dan bij de andere. Veel mensen realiseren zich dit niet, laat staan dat zij dit meewegen in hun carrièrebeslissingen. Maar ook het privéleven is van grote invloed. Of je trouwt, en met wie. Of de relatie standhoudt. Wie van de partners het eerst overlijdt. En soms zelfs het hebben van dochters – ik kom daar zo nog op terug. Om te zorgen dat al deze keuzes en toevallige gebeurtenissen gunstig uitpakken voor je pensioen moet je een ware pensioen-ninja zijn.
Pensioen niet automatisch opgebouwd
Hendrik was boer. Akkerbouwer, om precies te zijn. Als zelfstandig ondernemer bouwde hij niet automatisch pensioen op. Wel had hij veel interesse voor financiële zaken. Gelukkig maar, want als ondernemer nam hij belangrijke investeringsbeslissingen, zoals het vervangen van de trekpaarden door tractoren. Ook moest hij rekening houden met wisselende opbrengsten van zijn oogst, afhankelijk van weers- en marktomstandigheden. Hendrik zette daarom geld opzij als buffer voor de korte termijn en voor later, voor zijn pensioen. En ook voor de bruiloften van zijn dochters, trouwens. Hij deed dat niet alleen door te sparen, maar ook door te beleggen in aandelen. Best bijzonder in die tijd.
De laatste jaren is het aantal zelfstandigen -en de aandacht voor hun pensioen– sterk gestegen. Zetten zij geld opzij voor later, zoals Hendrik deed, of moeten zij het op hun oude dag rooien met enkel AOW?
Hoe hoog is jouw pensioen?
Het goede nieuws is dat lang niet alle zelfstandigen later een pensioentekort hebben. Volgens recent onderzoek heeft ruim de helft van hen na pensionering een bruto pensioeninkomen van minimaal 70 procent van hun gemiddelde inkomen toen ze nog werkten. Die 70 procent geldt vaak als algemene vuistregel voor een toereikend pensioen. En een kwart van de zelfstandigen heeft na pensioen zelfs een hóger bruto inkomen dan ervoor. Daarvoor tellen de onderzoekers wel álle mogelijke inkomstenbronnen mee: spaargeld, beleggingsportefeuilles en ondernemingsvermogen worden tijdens het pensioen volledig opgesoupeerd. En een (bijna) afgeloste hypotheek wordt meegeteld als fictief ‘inkomen’ dankzij een besparing op woonlasten. Nog een belangrijke aanname is dat iedereen doorwerkt tot aan de AOW-leeftijd.
Als inkomstenbron zorgt het ondernemingsvermogen wel voor hoofdbrekens. Want dit is niet altijd gemakkelijk te gelde te maken, vooral bij agrariërs. Bij bedrijfsopvolging binnen de familie wordt niet altijd contant afgerekend. En soms is er geen opvolger. Hendrik verkocht al voor hij met pensioen ging een aanzienlijk deel van zijn grond. Hij had immers geen zoons om het bedrijf over te nemen. En geen zoon betekende geen opvolger, in die tijd. Zo kon Hendrik zijn pensioenpot verder aanvullen en zijn bedrijf gefaseerd afbouwen. En werd hij een echte pensioen-ninja. Mede dankzij zijn dochters.
